110 χρόνια από την δόλια δολοφονία του ήρωα Μακεδονομάχου Τέλλου Άγρα

 7 Ιουνίου 1907. 110 χρόνια από την δόλια δολοφονία του ήρωα Μακεδονομάχου Τέλλου Άγρα (υπολοχαγού Σαραντέλλου Αγαπηνού) και του Ναουσαίου Αντώνη Μίγγα, με απαγχονισμό. (Το σύντομο σημείωμα που ακολουθεί γράφτηκε με στοχο την παρουσίαση των πραγματικών γεγονότων σχετικά με τις επαφές του με Βουλγάρους, που οδήγησαν στον φρικτό θάνατο αυτού και του Αντώνη Μίγγα). Ο Τέλλος Άγρας γεννήθηκε στο Ναύπλιο το 1880 αλλά καταγόταν από ιστορική οικογένεια των Γαργαλιάνων. Ο ίδιος και τα δυό αδέλφια του ήταν εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Αρρένων του δήμου Γαργαλιάνων. Ο παππούς του και ο αδελφός του παππού του ήταν Φιλικοί, δημογέροντες την εποχή της Επανάστασης του ’21, ο ένας επιμελητής στον αγώνα και ο άλλος επικεφαλής σώματος 100 Γαργαλιανιωτών με το οποίο έλαβε μέρος σε μάχες της επανάστασης. Ο Άγρας κατετάγη στη σχολή Ευελπίδων, και όταν απεφοίτησε τοποθετήθηκε στη φρουρά της Αθήνας. Μετά από μικρό διάστημα άρχισε να επιζητεί να μετατεθεί από την φρουρά της Αθήνας στα σύνορα, στον Τύρναβο της Θεσσαλίας. Για να το επιτύχη, έστειλε αναφορά στον διάδοχο Κωνσταντίνο, κάτι που τόν άφησε άναυδο, γιατί ήταν συνηθισμένος να του ζητούν το αντίθετο, μετάθεση στην Αθήνα!. Στη συνέχεια επεδίωξε και πέτυχε, παρά το νεαρό της ηλικίας του, να τεθεί αρχηγός σώματος ανταρτών στη Μακεδονία, στο Βέρμιο και στον Βάλτο των Γιαννιτσών. Είχε εξαιρετική επίδοση σε μάχες με κομιτατζήδες, και κατόρθωσε σε μικρό διάστημα να απομακρύνη τα Βουλγαρικά σώματα απο τον Βάλτο. Μετά απο τραυματισμό του και σοβαρή ασθένεια λόγω της υγρασίας του Βάλτου, η διοίκηση των σωμάτων των ανταρτών από το προξενείο Θεσσαλονίκης κανόνισε τη μετακίνησή του στη Νάουσα, έως ότου μπορέσει να οργανώσει συνάντηση με τον αντικαταστάτη του για να τον ενημερώση πριν την επιστροφή του στην ελεύθερη Ελλάδα. Ευρισκόμενος στη Νάουσα ο καπετάν Άγρας ήρθε σε επαφή με τον πρώην βοεβόδα του Βάλτου, τον Βάσση Ζλατάν από το χωριό Λευκάδια (Γκολέσιανη) Νάουσας, ο οποίος είχε εκφράσει την επιθυμία να περάσει μαζί με φίλους του στην Ελληνική πλευρά και να εργασθούν για τους στόχους των Ελλήνων στη Μακεδονία. Ο Τέλλος Άγρας προφανώς πείσθηκε, και δέχτηκε να συναντηθεί με τον Ζλατάν και τους συντρόφους του, άοπλος και χωρίς άνδρες του σώματός του, συνοδευόμενος μόνο από Έλληνες πολίτες της Νάουσας. Η συνάντηση ήταν παγίδα. Ο Άγρας συνελήφθη απο τους Βουλγάρους, οι οποίοι απομάκρυναν τους φίλους του που τον συνόδευαν πλήν του Μίγγα. Μετά σχετική ταλαιπωρία στα χωριά της περιοχής, την επομένη ημέρα, 7 Ιουνίου 1907, τους κρέμασαν σε μιά καρυδιά μεταξύ των χωριών Τέχοβο (Καρυδιά) και Βλάδοβο (Άγρας). Τα τελευταία 30-40 χρόνια, από συγκεκριμένους «προοδευτικούς» κύκλους, ο Τέλλος Άγρας παρουσιάστηκε με λάθος εικόνα και κάτι που δεν ήταν, δηλαδή ως δήθεν «απόστολος Βαλκανικής συνεννόησης», ως «ειρηνιστής αξιωματικός», «άγγελος ειρήνης και καταλλαγής», και ότι δήθεν εμφορείτο από «αντιπολεμική ιδεολογία». Στις 7 Ιουνίου του 1997 έγινε στη Θεσσαλονίκη επιστημονικό συνέδριο με θέμα: «Ο Μακεδονομάχος Καπετάν Άγρας (Τέλλος Αγαπηνός). 90 χρόνια από τη θυσία του απόστολου της Βαλκανικής συνεννόησης»! Ακόμη και σε σχολικά βιβλία έχει γραφεί ότι ο Άγρας εργαζόταν για μιά γενικότερη συνεννόηση και συμμαχία Ελλήνων και Βουλγάρων εναντίον των Τούρκων. Άυτά όμως είναι η πραγματικότητα παραποιημένη και εν πολλοίς τελείως αντεστραμένη. Ο Άγρας, λόγω της ασθένειάς του είχε ήδη αντιακατσταθεί και περίμενε να λάβει εντολή επιστροφής στην ελεύθερη Ελλάδα, ήταν ένας τοπικός καπετάνιος, και δεν είχε δικαιοδοσία μεγάλων αποφάσεων. Αυτό που επεδίωξε ήταν να πάρει με το μέρος των Ελλήνων μερικούς συγκεκριμένους βουλγαρόφρονες της περιοχής της Νάουσας. Το σπουδαιότερο πρόσωπο μεταξύ αυτών ήταν ο Ζλατάν, πρώην βοεβόδας του Βάλτου των Γιαννιτσών, και ο οποίος είχε απομακρυνθεί από τη θέση του από το Βουλγαρικό Κομιτάτο μετά από επανειλημμένες ήττες απο το σώμα του Άγρα. Ο Ζλατάν είχε φοιτήσει σε Ελληνικό σχολείο, και ήταν γνωστός με τους δύο Έλληνες της Νάουσας που φιλοξενούσαν τον καπετάν Άγρα, τον εργοστασιάρχη νηματουργίας Ζαφείρη Λόγγο και τον γουνοποιό Αντώνη Μίγγα. Στο εργοστάσιο του πρώτου είχε εργασθεί ο Ζλατάν στο παρελθόν, και ήταν πελάτης του Μίγγα. Σ’αυτούς απευθύνθηκε πρώτα ο Ζλατάν, αυτούς έπεισε ότι ήθελε να συνεργαστεί με τους Έλληνες, και αυτοί έπεισαν και τον Άγρα. Γι’ αυτό και τον συνόδευσαν όταν στις 6 Ιουνίου πήγε να συναντήσει τον Ζλατάν και τους συνεργάτες του. Παρόμοια μεταστροφή, σαν αυτή που έλεγε ότι σκεπτόταν να κάνει ο Ζλατάν και κάποιοι φίλοι του, είχαν κάνει πολλοί στο παρελθόν στη Μακεδονία, και άλλοι μετεστράφησαν αργότερα. Άρα ο Τέλλος Άγρας δεν επεδίωξε κάτι νέο ή πρωτάκουστο. Όσον αφορά τώρα τη σχέση του καπετάν Άγρα με τους Τούρκους, άσχετα με τη μεγάλη επιθετικότητα που είχε δείξει εναντίον τους τα προηγούμενα χρόνια, όταν υπηρετούσε στα σύνορα στη Θεσσαλία –εκεί είχε προκαλέσει πολλά επειδόδια με τους Τούρκους και κάποτε εισήλθε στον Τουρκικό τομέα και πήρε από Τουρκικό φυλάκιο ένα Ελληνικό όπλο, λάφυρο από τον πόλεμο του 1897- όταν μπήκε στη Μακεδονία ως αρχηγός σώματος ανταρτών, δημιούργησε φιλίες με σημαίνοντες Τούρκους της περιοχής και βασίστηκε στη βοήθειά τους σε δύσκολες στιγμές. Ο Χαλήλ μπέης, πανίσχυρος Τούρκος της Καβάσιλας Νησίου, όταν ο καπετάν Άγρας τραυματίσθηκε στον Βάλτο τον μετέφερε στη Θεσσαλονίκη για θεραπεία και μετά τον έφερε πίσω. Ο ίδιος μπέης συχνά τροφοδότησε τους πεινασμένους άνδρες του Άγρα. Με τον Τούρκο φρούραρχο της Βέροιας Ασήμπεη, ο Άγρας είχε οργανώσει κοινή επιχείρηση εναντίον των Βουλγάρων κομιτατζήδων στη λίμνη των Γιαννιτσών, στη διάρκεια της οποίας ο Τουρκικός στρατός χρησιμοποίησε και πυροβολικό εναντίον των Βουλγάρων. Τα στοιχεία αυτά και πολλά άλλα, που αποκαθιστούν την εικόνα του καπετάν Άγρα και την ιστορία του δόλιου απαγχονισμού του μαζί με τον Αντώνη Μίγγα, μετά από την πρόταση του Ζλατάν και των συντρόφων του να συναντηθούν για να κανονίσουν τη μεταστροφή τους υπέρ των Ελληνικών θέσεων στη Μακεδονία, τα πήρα από το «Μεσσηνιακό Ημερολόγιο» (Αθήνα 2008, σελ. 262- 279) του συμπατριώτη μου Αθανασίου Ι. Τερζάκη. Ο εξαίρετος ιστοριοδίφης Αθανάσιος Ι. Τερζάκης ερεύνησε το θέμα σε βάθος, ανατρέχοντας σε πηγές της εποχής και σε κείμενα βασισμένα σε μαρτυρίες συνεργατών του καπετάν Άγρα, ανδρών του σώματός του, και τα αρχεία του υπουργείου εξωτερικών με επικοινωνίες του προξενείου Θεσσαλονίκης, της αρχής που ήταν υπεύθυνη για τον Άγρα και το σώμα του, με τον Άγρα και το υπουργείο στην Αθήνα.